Projekty w których biorą udział uczniowie naszego Liceum: SP Jaka to przyjemność pracować z młodymi umysłami i w dodatku rodakami!
NACZELNE ORGANY WŁADZY. Art. 1 Statutu Organicznego, podpisanego przez cara Mikołaja I 14/26 lutego 1832 r., głosił: „Królestwo Polskie przyłączone na zawsze do państwa rosyjskiego stanowi nierozdzielną część tego państwa. Ono będzie miało osobny, do potrzeb miejscowych zastosowany rząd, niemniej swoje własne kodeksy cywilny i kryminalny”. Królestwo połączone było z Rosją unią personalną, po powstaniu listopadowym zaniechano jednak odrębnej koronacji cara na króla polskiego. Pomocnik Historyczny „Powstanie styczniowe” (100062) z dnia Powstanie; s. 15
Po upadku powstania styczniowego sprawa polaków stała się bardzo trudna, wybuchło stycznia 1 w królestwie polskim i lutego 1 na litwie, trwało do jesieni 1, zasięgiem objęło ziemie zaboru rosyjskiego, tj. Królestwo polskie i ziemie zabrane, wygrywając także szerokie po represje po upadku powstania styczniowego były wyjątkowo
Jeśli prześledzi się losy powstańczych rządów to widać, że o porozumienie stronnictw nie było łatwo. Od stycznia 1863 r. do połowy 1864 r., działało 10 powstańczych gabinetów i 3 dyktatorów – podsumowuje historyk, profesor Andrzej Szwarc. Newsweek: Wydawałoby się, że Królestwo Polskie tuż przed wybuchem Powstania styczniowego zmierzało w pozytywnym dla Polaków kierunku. Rządzący Królestwem margrabia Aleksander Wielopolski doprowadził do polonizacji szkolnictwa, administracji, ustanowienia samorządu. Dlaczego zatem był przez rodaków tak znienawidzony? Andrzej Szwarc*: Wielopolski był niepopularny, bo niepopularna była idea, którą głosił. Chciał ułożyć stosunki Królestwa Polskiego z Rosją. I to nawet za cenę bardzo znaczących ustępstw, przede wszystkim trwałej rezygnacji z niepodległości Królestwa. Margrabia, za radą cara Aleksandra II, stosował w Królestwie politykę kija i marchewki. Liczył, że dzięki reformom i twardej polityce wobec zwolenników niepodległości uda mu się zdławić powstańcze zapędy Polaków. Ta koncepcja poniosła jednak fiasko. Reformy, reformami, ale wciąż trwały wywózki konspiratorów na Sybir, represje, aresztowania. W efekcie Wielopolskiemu towarzyszyła opinia zdrajcy narodowych interesów. Źródło: Newsweek_redakcja_zrodlo
Ugrupowania polityczne w Królestwie Polskim przed wybuchem powstania styczniowego: Czerwoni Represje, jakie przyniósł ze sobą nowo wprowadzony stan wojenny, spowodowały, że bardziej radykalnie nastawiona młodzież podjęła działania zmierzające do przygotowania zbrojnego powstania. Przede wszystkim stworzono siatkę konspiracyjną
Początek lat 60. - łagodniejsza polityka cara Aleksandra II wobec Polaków (wojna krymska) - ożywienie gospodarcze w Królestwie Polskim - ogłoszenie amnestii – do kraju powrócili zesłani na Sybir Polacy - powstaje Towarzystwo Rolnicze, prezesem Andrzej Zamoyski (rozwiązane po manifestacjach w kwietniu 1861) Manifestacje patriotyczne - zawiązywanie tajnych organizacji niepodległościowych przez młodzież szkolną oraz inteligencję (ludzi wykształconych, zajmujących się pracą umysłową) - cel: wybuch kolejnego powstania, żądania swobód obywatelskich i narodowych - koniec lutego 1861 podczas jednej z manifestacji na Krakowskim Przedmieściu wojsko carskie zabiło pięciu młodych ludzi – ich pogrzeb stał się kolejną wielką demonstracją - Delegacja Miejska – utworzona po manifestacji w lutym 1861; jej celem było odzyskanie autonomii Królestwa; do jej członków należeli m. in. Leopold Kronberg, Józef Igancy Kraszewski, Tytus Chałubiński, Dow Bor Meisels, Karol Beyer - kolejne manifestacje były tłumione przez władze carskie Aleksander Wielopolski - postać kontrowersyjna: lojalny wobec cara, ale także wielki reformator - Naczelnik Rządu Cywilnego - reformy: zwiększenie szkół elementarnych, reaktywował Szkołę Główną w Warszawie, wydał dekret o likwidacji pańszczyzny, dzięki niemu Żydzi zostali zrównani w prawach z resztą społeczeństwa - rozgoryczony postawą Polaków po powstaniu styczniowym: Dla Polaków można czasem coś dobrego zrobić, ale z Polakami nigdy Biali i Czerwoni - grupy działaczy politycznych dążących do odzyskania przez Polskę niepodległości - Biali: krąg powstały wokół Towarzystwa Rolniczego i Delegacji Miejskiej; cel: odzyskanie niepodległości na drodze reform, przy współpracy z państwami Zachodu – jednocześnie odrzucenie idei zbrojnej walki o niepodległość - Czerwoni – krąg radykalny (należał do niej Jarosław Dąbrowski), opowiadający się za jak najszybszym wybuchem powstania, ścisłą współpracą z rewolucjonistami z Zachodu oraz Rosji; chcieli przywrócić Królestwu granice z 1772 roku; zakładali sieć tajnych kółek spiskowych na terenie trzech zaborów Powyższy materiał został opracowany przez Przeczytanie i zapamiętanie tych informacji ułatwi Ci zdanie klasówki. Pamiętaj korzystanie z naszych opracowań nie zastępuje Twoich obecności w szkole, korzystania z podręczników i rozwiązywania zadań domowych.
1. Królestwo Polskie przed wybuchem powstania. a) Po przegranej wojnie krymskiej car Aleksander II zaczął przeprowadzać reformy w Rosji: Zniesiono poddaństwo chłopów, zreformowano sądownictwo i administrację. Reformy te nazwano odwilżą posewastopolską. b) Polacy liczyli na ustępstwa cara wobec narodu polskiego i autonomię.
Mijają 154 lata od wybuchu Powstania Styczniowego, największego zrywu narodowo-wyzwoleńczego Polaków przeciwko rosyjskiemu zaborcy. W wielu miastach Polski z tej okazji zostaną odprawione msze. Znicze zapłoną na grobach poległych. Centralne uroczystości z udziałem szefa MON w Warszawie. O godz. minister obrony narodowej Antoni Macierewicz weźmie udział w centralnych obchodach 154. rocznicy wybuchu powstania styczniowego – poinformowało Ministerstwo Obrony Narodowej. W programie msza w intencji Powstańców Styczniowych w Katedrze Polowej Wojska Polskiego celebrowana przez Biskupa Polowego Wojska Polskiego Józefa Guzdka. O godz. z udziałem wojskowej asysty honorowej oraz pocztów sztandarowych, uroczysty Apel Pamięci pod Krzyżem i Głazem Pamięci Romualda Traugutta w Warszawie. Planowane jest też wystąpienie szefa MON, przewodniczącego Kręgu Pamięci Narodowej Andrzeja Melaka i prezesa Instytutu Piłsudskiego Wiesława Jana Wysockiego. Powstanie wybuchło 22 stycznia 1863 roku, gdy Centralny Komitet Narodowy ogłosił się Tymczasowym Rządem Narodowym i wezwał naród do powstania przeciwko Rosji. Sześć tysięcy powstańców zaatakowało rosyjskie garnizony w Królestwie Polskim. Powstanie rozszerzyło się na cały kraj, a następnie na tereny Litwy, Białorusi i Ukrainy. Trwało do jesieni 1864 roku, a utworzone „państwo podziemne” funkcjonowało jeszcze w 1865-tym. Stoczono około 1200 bitew i potyczek, w walkach wzięło łącznie udział 200 tysięcy powstańców. Pamięć o powstaniu była przekazywana z pokolenia na pokolenie, co pozwalało Polakom przetrwać zabory, czas wojen i okres komunizmu. Kilka lat wcześniej, w 1856 roku zakończyła się wielka wojna krymska, w której Rosja została pobita przez Francuzów, Brytyjczyków i Turków. Narastało więc przekonanie, że oto nadeszła chwila, w której można podjąć się działań na rzecz odzyskania niepodległości. Organizatorzy powstania wierzyli w to, że państwa zachodnie staną po polskiej stronie, chociażby naciskając mocno dyplomatycznie na Rosję. Poza tym, po dojściu cara Aleksandra II do władzy w osłabionej niedawną klęską Rosji, rozpoczęła się epoka reform i względnej liberalizacji. W społeczeństwie polskim dorosło pokolenie, które czuło się odpowiedzialne za przyszłość ojczyzny, a nie przeżyło klęski powstania listopadowego. Uważano, że najważniejszą powinnością życiową jest walka o ojczyznę. Ten głęboki i szczery patriotyzm, połączony z religijnością był wspólny dla wszystkich klas: inteligencji, ziemiaństwa, szlachty i części chłopstwa. Wśród bezpośrednich przyczyn wybuchu powstania wymienia się brankę ogłoszoną na terenie Królestwa Polskiego. Sprzeciw wobec branki był ochroną kadr do walki czy sprzeciwu przeciwko Rosji. I dlatego podjęto decyzję o wybuchu powstania w styczniu, najmniej korzystnym miesiącu dla walki. W śnieg i mróz młodzi chłopcy pakowali swoje rzeczy i szli uciekać przed poborem. Nie zawsze wiedzieli, gdzie idą. Stąd chronili się w Puszczy Kampinoskiej, bo to było najbliżej Warszawy. 22 stycznia 1863 Centralny Komitet Narodowy ogłosił się Tymczasowym Rządem Narodowym i wezwał naród do powstania przeciwko Rosji. Sześć tysięcy powstańców zaatakowało rosyjskie garnizony w Królestwie Polskim. Powstanie rozszerzyło się na cały kraj, a następnie na tereny Litwy, Białorusi i Ukrainy. Trwało do jesieni 1864 roku, a utworzone „państwo podziemne” funkcjonowało jeszcze w 1865 roku. Historycy obliczają, że w czasie powstania doszło do około 1000 lub 1200 potyczek. Największe z nich to bitwy pod Węgrowem i pod Siemiatyczami. Przez szeregi powstańcze przeszło około 350 tysięcy osób. Najwięcej uczestników było z Królestwa Polskiego oraz tzw. guberni zachodnich rosyjskich, czyli dawnych ziem Rzeczypospolitej, potem z Galicji, a dopiero potem z zaboru pruskiego. Ostatni oddział partyzancki kapelana powstania, księdza Stanisława Brzóski, działający na Podlasiu, został rozbity w kwietniu 1865 roku. W kwietniu 1864 roku aresztowano przywódcę powstania Romualda Traugutta i innych członków Rządu Narodowego. Cztery miesiące później stracono ich na stokach Cytadeli Warszawskiej. Powstanie Styczniowe było najdłużej trwającym i najbardziej masowym ruchem niepodległościowym XIX wieku. Jego bilans był tragiczny - dziesiątki tysięcy poległych lub straconych przez Rosjan (od kilkunastu do 30 tysięcy), zesłania na Syberię (około 40 tysięcy), konfiskaty majątków uczestników powstania i intensywna rusyfikacja ziem polskich. Powstańcy walczyli w sposób możliwie najlepszy, bo ta walka dużych szans na zwycięstwo nie miała. Natomiast była to olbrzymia, wielka manifestacja woli narodu polskiego do uzyskania własnego państwa. Półtora roku walki na obszarze największego ówczesnego imperium to jest olbrzymi argument -– mówił prof. Michał Klimecki. Po stłumieniu powstania rząd carski stopniowo likwidował resztki autonomii Królestwa Polskiego, którego nazwę zmieniono na Kraj Nadwiślański. Represje dotknęły całe społeczeństwo. W twierdzy kijowskiej rozstrzelano dowódców oddziałów powstańczych, między innymi: Adama Drużbackiego, Płatona Krzyżanowskiego, Władysława Tadeusza Rakowskiego, Romualda Olszańskiego oraz Adama Zielinskiego. W 1867 roku zniesiono autonomię Królestwa Polskiego, jego nazwę i budżet, dwa lata później zlikwidowano Szkołę Główną Warszawską, a setkom miast wspierających powstanie odebrano prawa miejskie, doprowadzając je tym samym do upadku. W 1874 roku zniesiono urząd namiestnika, w 1886 zlikwidowano Bank Polski. Skasowano klasztory katolickie w Królestwie, skonfiskowano ok. 1600 majątków ziemskich i rozpoczęto intensywną rusyfikację ziem polskich. Klęska tego największego narodowego powstania była ogromnym wstrząsem dla Polaków. Wielkie narodowe powstania stworzyły sytuację, w której Polacy nie widzieli już przyszłości swojego narodu bez niepodległego państwa. Na powstania nie można patrzeć tylko i wyłącznie przez pryzmat olbrzymich strat, zniszczenia dorobku materialnego, pewnego przygnębienia, traumy narodowej. Trzeba na to patrzeć jak na wielkie dziedzictwo, które wychowuje kolejne pokolenia -– dodaje prof. Michał Klimecki. polskie radio
Rozdział IV. Ziemie polskie po Wiośnie Ludów. Powstanie styczniowe. Wczoraj i dziś, wyd. Nowa EraPARTONITE: https://patronite.pl/historiapodostrymkatemLekcja
Fragment dyptyku Artura Grottgera „Rok 1863 – Pożegnanie i Powitanie”. Źródło: Wikimedia Commons 156 lat temu, 22 stycznia 1863 r., Manifestem Tymczasowego Rządu Narodowego rozpoczęło się Powstanie Styczniowe, największy w XIX w. polski zryw narodowy. Pochłonęło ono kilkadziesiąt tysięcy ofiar i w ogromnym stopniu wpłynęło na dążenia niepodległościowe następnych pokoleń. Nadzieje na niepodległość W drugiej połowie lat 50. XIX w., po klęsce Rosji w wojnie krymskiej, na nowo rozbudziły się nadzieje Polaków na odzyskanie niepodległości. Na obszarach należących dawniej do Rzeczpospolitej rozpoczęto organizowanie stowarzyszeń spiskowych, których uczestnicy podjęli przygotowania do walki. Wśród aktywnie działających kół konspiracyjnych przeważały dwie postawy. Tzw. obóz "czerwonych" był zwolennikiem zbrojnej walki o niepodległość i wzywał do powstania narodowego. Stronnictwo "białych", choć również nastawione niepodległościowo, było przeciwne zbyt szybkim planom zrywu, propagując idee pracy organicznej. Pod koniec stycznia 1862 r. car podjął decyzję o utworzeniu w Królestwie władz cywilnych. Określając granice reform stwierdzał: "Ani konstytucji, ani armii polskiej; żadnej autonomii politycznej; duża autonomia administracyjna". Masakra na Placu Zamkowym i stan wojenny W czerwcu 1860 r. pogrzeb wdowy po bohaterze Powstania Listopadowego gen. Józefie Sowińskim w Warszawie przekształcił się w narodową demonstrację i zapoczątkował kolejne manifestacje patriotyczne. W lutym 1861 roku, w 30 rocznicę bitwy pod Olszynką Grochowską, zorganizowano pochód, którego uczestnicy nieśli chorągiew z Orłem i Pogonią. Na Rynku Starego Miasta został on rozpędzony przez żandarmów. Dwa dni później na Placu Zamkowym odbyła się wielka procesja żądająca uwolnienia aresztowanych i przyznania praw narodowych. Rosjanie zaatakowali zabijając pięciu jej uczestników. CZYTAJ TAKŻE Prof. W. Caban: Wielu rosyjskich urzędników i generałów uważało, że Królestwo Polskie jest Rosji niepotrzebne Przełomowe znaczenie miała patriotyczna manifestacja zorganizowana 8 kwietnia 1861 roku na Placu Zamkowym w Warszawie krwawo rozpędzona przez rosyjskie wojsko, które strzelało do bezbronnych ludzi. Zginęło co najmniej 200 osób, 500 zostało rannych. Namiestnik carski Michaił Gorczakow pisał do cara Aleksandra II: "Nauka silnie poskutkowała; wszystko teraz cicho i drży ze strachu". Jednak demonstracje, nabożeństwa patriotyczne, obchody rocznic, odbywały się nadal w Warszawie a także w Kaliszu, Płocku, Radomiu, Lublinie. Garnizon warszawski został przez władze carskie podwojony. 14 października 1861 roku władze rosyjskie wprowadziły na terenie Królestwa Polskiego stan wojenny. Na ulicach Warszawy biwakowało wojsko, zatoczono armaty. Trzy dni później 17 października - powstał Komitet Miejski ugrupowania ”czerwonych”, mający przygotować powstanie, przekształcony w 1862 roku w Centralny Komitet Narodowy. Aleksander Wielopolski Pod koniec stycznia 1862 roku car podjął decyzję o utworzeniu w Królestwie władz cywilnych. Określając granice reform stwierdzał: "Ani konstytucji, ani armii polskiej; żadnej autonomii politycznej; duża autonomia administracyjna". 22 maja 1862 roku Aleksander II mianował swojego brata w. ks. Konstantego Mikołajewicza namiestnikiem Królestwa Polskiego, a naczelnikiem rządu cywilnego margrabiego Aleksandra Wielopolskiego. Oceniając działania władz rosyjskich prof. Jerzy Zdrada pisał: "Ustępstwa dla Polaków /.../ były spowodowane nie tyle dążeniem trwałego rozwiązania konfliktu, ile wynikały z wewnętrznych i międzynarodowych trudności, jakie przeżywała Rosja". Wielopolski wprowadził w życie niektóre z reform społecznych oczynszował chłopów i ogłosił nową ustawę oświatową, co nie uspokoiło jednak sytuacji w Królestwie. Jego reakcją na przygotowania powstańcze było ogłoszenie w październiku 1862 roku nowych zasad poboru do wojska rosyjskiego, tzw. branki. Po raz pierwszy od kilkunastu lat miała się ona odbyć nie przez losowanie, ale na podstawie imiennych list. Celem tych działań było rozbicie struktur konspiracyjnych. "Wrzód wezbrał i rozciąć go należy. Powstanie stłumię w ciągu tygodnia i wtedy będę mógł rządzić" - mówił Wielopolski swoim zaufanym współpracownikom. Powstanie 1863-1864 Brankę przeprowadzono w Warszawie niespodziewanie w nocy z 14 na 15 stycznia 1863 r. Decyzja ta była bezpośrednią przyczyną wybuchu powstania. Następnego dnia Komitet Centralny Narodowy ogłosił Wielopolskiego "wielkim nikczemnym zbrodniarzem i zdrajcą". 19 stycznia Komitet uchwalił powierzenie dyktatury i naczelnego dowództwa powstania gen. Ludwikowi Mierosławskiemu. 22 stycznia 1863 roku Komitet Centralny Narodowy wydał Manifest ogłaszający powstanie i powołujący Tymczasowy Rząd Narodowy. CZYTAJ TAKŻE Mogiły powstańcze z lat 1863-1864 na mapie portalu "Nikczemny rząd najezdniczy rozwścieklony oporem męczonej przezeń ofiary postanowił zadać jej cios stanowczy - porwać kilkadziesiąt tysięcy najdzielniejszych, najgorliwszych jej obrońców, oblec w nienawistny mundur moskiewski i pognać tysiące mil na wieczną nędzę i zatracenie. Młodzież polska poprzysięgła sobie +zrzucić przeklęte jarzmo lub zginąć+. Za nią więc narodzie polski, za nią! Po straszliwej hańbie niewoli, po niepojętych męczarniach ucisku, Centralny Narodowy Komitet, obecnie jedyny legalny Rząd twój Narodowy, wzywa cię na pole walki już ostatniej, na pole chwały zwycięstwa, które Ci da i przez imię Boga na niebie dać poprzysięga" - napisano w Manifeście. Powstańcy, mimo niewystarczającego uzbrojenia i braków kadrowych, atakowali rosyjskie placówki praktycznie na terenie całego Królestwa Polskiego. Władze zrywu wzywały do udziału w nim również "braci Litwinów i Rusinów", co spowodowało rozszerzenie obszaru walk na wschód. Jak oceniają historycy, podczas powstania miało miejsce ponad tysiąc starć, a w siłach polskich uczestniczyło w sumie ok. 200 tys. osób. Pomimo pewnych sukcesów oddziałów powstańczych, w związku z przewagą armii rosyjskiej, siły zaborcze zaczęły uzyskiwać przewagę. Pod koniec 1863 roku łączny stan wojsk rosyjskich wynosił ponad 400 tysięcy żołnierzy, 170 tysięcy w Królestwie Polskim, na Litwie 145 tysięcy, a na Ukrainie - 90 tysięcy. Rząd Narodowy miał w polu jednocześnie nie więcej niż 10 tysięcy partyzantów. Władze zrywu zabiegały o pozyskanie do walk chłopów, lecz przeszkodził w tym carski ukaz uwłaszczeniowy z marca 1864 r., przyznający im na własność uprawianą ziemię. Powstanie zaczęło już wtedy powoli upadać, ostatnie walki toczyły się miejscami jeszcze do jesieni 1864 r. Jak oceniają historycy, podczas powstania miało miejsce ponad tysiąc starć, a w siłach polskich uczestniczyło w sumie ok. 200 tys. osób. (...) Pod koniec 1863 r. łączny stan wojsk rosyjskich wynosił ponad 400 tys. żołnierzy, 170 tys. w Królestwie Polskim, na Litwie 145 tys., a na Ukrainie - 90 tys. Rząd Narodowy miał w polu jednocześnie nie więcej niż 10 tys. partyzantów. Ludwik Mierosławski wobec przegranej w prowadzonych walkach po miesiącu utracił funkcję. Później dyktatorami powstania byli Marian Langiewicz i Romuald Traugutt, który stal się tragicznym symbolem powstania. W nocy z 10 na 11 kwietnia 1864 roku na skutek denuncjacji rosyjska policja aresztowała Traugutta w jego warszawskiej kwaterze. Więziony na Pawiaku, następnie przewieziony do X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej, podczas śledztwa nie zdradził towarzyszy. CZYTAJ TAKŻE Powstanie Styczniowe 1863-1864 19 lipca 1864 roku rosyjski sąd wojskowy skazał go na śmierć przez powieszenie. Wyrok wykonano na stokach Cytadeli Warszawskiej 5 sierpnia 1864 roku o godz. 10. Tuż przed egzekucją, której świadkiem był 30-tysięczny tłum, dyktator ucałował krzyż. Razem z Trauguttem stracono innych uczestników powstania - Rafała Krajewskiego, Józefa Toczyskiego, Romana Żulińskiego i Jana Jeziorańskiego. Klęska powstania Po zakończeniu powstania Polaków dotknęły liczne represje konfiskata majątków szlacheckich, kasacja klasztorów na obszarze Królestwa Polskiego, wysokie kontrybucje, a przede wszystkim aktywna rusyfikacja. Za udział w powstaniu władze carskie skazały na śmierć co najmniej 669 osób. Na zesłanie skazano przynajmniej 38 tysięcy osób. "Sądząc z pozoru, po klęsce powstania sprawa polska dosięgła dna. Autonomia Królestwa uległa likwidacji, język polski wyrugowano ze szkół i urzędów, zamknięto Szkołę Główną. Ze sprawą polską przestano się liczyć na arenie międzynarodowej (...) W jednej dziedzinie przegrana w roku 1863 miała charakter nieodwracalny. Uwłaszczenie złamało w Królestwie hegemonię posiadającej szlachty (...) Pokonani przywódcy powstania głosili z podniesionym czołem, że wygrali sprawę, ponieważ uwłaszczyli chłopów" - tak zryw podsumował Stefan Kieniewicz w publikacji "Powstanie styczniowe". (PAP) akn/ mjs/ ls/
. 177 269 623 273 657 352 120 470
królestwo polskie przed wybuchem powstania styczniowego
